Qeyri-adi "isti Neptun" kəşf edilib
Elm & Texnologiya
27.02.2025
Emil Nəcəfov
İsti Neptun tipli planetlər o qədər nadirdir ki, astronomlar onların bu qədər ekstremal şəraitdə necə sağ qala bildiklərini tam başa düşə bilmirlər. Astronomlar NASA-nın James Webb kosmik teleskopundan istifadə edərək yeni kəşf edilən LTT 9779 b planetini detallı şəkildə tədqiq ediblər. Bu planet nadir isti Neptun sinfinə aiddir. Tədqiqat nəticəsində alimlər müəyyən ediblər ki, LTT 9779 b təxminən 2000 dərəcə Selsi temperaturda olmasına baxmayaraq, gözlənilməz dərəcədə parlaq əksetdirici buludlara malikdir. Bu kəşf, ulduzlarına çox yaxın məsafədə fırlanan planetlərdə baş verən ekstremal hadisələri daha yaxşı anlamağa imkan yaradır. Astronomlar LTT 9779 b planetinin necə mövcud ola bildiyini hələ tam başa düşə bilmirlər, çünki onun orbital dövrü cəmi 24 saatdan daha qısadır.
Bu o deməkdir ki, o, ulduzuna son dərəcə yaxın yerləşir və çox böyük miqdarda radiasiya və istilik qəbul edir. Bundan əlavə, planetin ölçüsü Günəş sistemindəki Neptuna bənzəsə də, onun bir tərəfi həmişə ulduza dönükdür, digər tərəfdə isə əbədi qaranlıq hökm sürür. Astronomların araşdırmalarına görə, bu ekstremal şəraitə baxmayaraq, planetin gündüz tərəfində qərb hissə nisbətən daha sərin qalır və burada işığı əks etdirən buludlar yaranır. Lakin planetin gündüz tərəfindəki şərq hissədə temperatur xeyli yüksəkdir. Tədqiqat göstərdi ki, ulduzdan güclü radiasiya və istilik qəbul edən planetin səthi güclü küləklərin təsirinə məruz qalır.
Bu küləklər enerjini planetin ətrafında yayaraq gündüz tərəfində nəzərəçarpacaq asimmetriya yaradır. Məhz bu təsir nəticəsində gündüz tərəfinin bəzi bölgələrində buludlar əmələ gəlir və temperatur nisbətən aşağı olur. Astronomlar müəyyən ediblər ki, planetin enerjini yenidən paylama qabiliyyəti, bu cür ekstremal şəraitdə buludların mövcudluğunu qorumaqda mühüm rol oynayır. Normalda belə yüksək temperaturda buludların çoxdan yox olması gözlənilirdi. Bundan əlavə, astronomlar bu buludlarda su buxarının izlərini aşkar ediblər.
Planetin atmosferinin tam təhlili dəqiq temperatur fərqlərini müəyyən etməyə və daha soyuq gündüz tərəfində bulud qatlarının necə yarandığını daha yaxşı başa düşməyə kömək edib. Belə planetlərin mövcudluğu, yadplanetli dünyaların miqrasiyası ilə bağlı mövcud nəzəriyyələrə və onların ulduzlarına çox yaxın məsafədə yaşaya bilmə qabiliyyətinə meydan oxuyur. LTT 9779 b planetinin atmosferini itirmədən qoruyub saxlaya bilməsi və hətta metal komponentlərdən ibarət buludlar əmələ gətirməsi, bu tip qəribə dünyaların formalaşması və təkamülü ilə bağlı yeni suallar yaradır.
Bununla belə, alimlər müəyyən ediblər ki, planet ulduzun cazibə qüvvəsi və radiasiyasının təsiri altında yavaş-yavaş kütləsinin bir hissəsini itirir. Lakin bu prosesə baxmayaraq, atmosfer nisbətən stabil olaraq qalır. Yeni tədqiqat göstərib ki, həddindən artıq istilik nəticəsində maddə kondensasiya olunaraq işığı əks etdirən buludlar yarada bilər. Eyni zamanda güclü küləklər istilik enerjisini paylayaraq buludların bölgü formasına təsir edir.
Mənbə: Earth.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
103 günlük körpədə koronavirus aşkar edilib
103 günlük körpədə koronavirus aşkar edilib
Son aylarda COVID-19 ilə bağlı xəbərlər yenidən daha narahatedici olmağa başlayıb, çünki xəstəliyin yeni növləri ortaya çıxır. Belə ki, yeni doğulmuş bir körpə alimlərin diqqət mərkəzinə çevrilib, çünki o, yeni bir koronavirus növünün daşıyıcısı olub.
NASA-nın yeni kosmik teleskopu Böyük partlayışın sirrini açmağa yardımçı olacaq
NASA-nın yeni kosmik teleskopu Böyük partlayışın sirrini açmağa yardımçı olacaq
28 fevral tarixində NASA-nın unikal infraqırmızı kosmik teleskopu - SPHEREx-in kosmosa göndərilməsi planlaşdırılıb. Bu teleskop 2 il ərzində bütün görünən kosmosu skan edəcək və ilk dəfə olaraq kainatın 102 fərqli rəngdə unikal xəritəsini yaradacaq.
Yuxusuzluq orqanizmdə iltihab reaksiyasını dərhal işə salır
Yuxusuzluq orqanizmdə iltihab reaksiyasını dərhal işə salır
Aparılmış təcrübə göstərib ki, yuxu pozğunluğu səbəbilə orqanizmdə iltihab reaksiyası dərhal başlayır və bu, hətta gənc və sağlam insanlarda da baş verir.
Günəşdən 36 milyard dəfə daha ağır olan qara dəlik kəşf edilib
Günəşdən 36 milyard dəfə daha ağır olan qara dəlik kəşf edilib
2007-ci ildə astronomlar qravitasiya linzası effekti yaradan qalaktikalar sistemini kəşf etdilər və ona Kosmik Nal adını verdilər. Bizə 5.5 milyard işıq ili uzaqlıqda yerləşən yaxın qalaktikanın böyük kütləsi, ondan daha uzaqda yerləşən digər bir qalaktikanın təsvirini böyüdür və təhrif edir.
Alimlər Marsın nəyə görə qırmızı rəngdə olduğunu təyin ediblər
Alimlər Marsın nəyə görə qırmızı rəngdə olduğunu təyin ediblər
Alimlər illərlə Marsın niyə qırmızı rəngdə olduğunu anlamağa çalışıblar. Bu gün isə demək olar ki, heç bir şübhə yoxdur ki, Qırmızı Planetin səthindəki toz tərkibində çoxlu miqdarda dəmir oksidləri var və məhz bu, ona xas qırmızı çaları yaradır.
Həftənin xəbərləri
