Pandemiya dövründəki tibbi maskalar parçalanaraq ətraf mühiti mikroplastik ilə çirkləndirirlər
Elm & Texnologiya
11.09.2025
Emil Nəcəfov
Pandemiya dövründə geniş istifadə olunmuş tibbi maskalar parçalanmağa başlayıb və bunun nəticəsində təhlükəli maddələr ayrılır. Ekoloqlar xəbərdarlıq edirlər ki, nəticələr həm təbiətə, həm də insanların sağlamlığına onilliklər boyu təsir göstərə bilər. Koronavirusun yayılmasının qarşısını almağa kömək edən birdəfəlik qoruyucu vasitələr indi ekoloji risklərin mənbəyinə çevrilib. Yeni tədqiqat göstərib ki, onlar mikroplastik və toksik birləşmələr buraxır. Pandemiyanın ən qızğın dövründə bütün dünyada ayda 129 milyarda qədər birdəfəlik maska istifadə olunurdu. Onların əksəriyyəti polipropilendən və digər plastik növlərindən hazırlanmışdı. Təkrar emalın olmaması nəticəsində nəhəng həcmdə tullantılar zibilliklərdə, küçələrdə və təbii mühitdə toplanıb.
Bu gün həmin maskaların izlərinə təkcə quruda deyil, həm də su hövzələrində rast gəlinir. İngiltərənin Koventri Universitetindən olan alimlər qrupu maskaların su ilə təmasda nə qədər mikroplastik buraxa biləcəyini yoxlamağa qərar verib. Təcrübə üçün müxtəlif nümunələr sutka ərzində təmizlənmiş su ilə doldurulmuş kolbalara yerləşdirilib. Daha sonra mütəxəssislər mayeni süzüb hissəciklərin sayını hesablayıblar. Məlum olub ki, istisnasız olaraq bütün maskalar mikroplastik buraxır. Ən böyük təhlükəni isə FFP2 və FFP3 respiratorları göstərib: onlar digər maskalara nisbətən bir neçə dəfə çox hissəcik buraxıblar. Mikroplastiklərin ölçüləri 10 mikrometrdən 2000 mikrometrdən çoxadək dəyişib, üstünlük təşkil edən isə asanlıqla canlı orqanizmlərə daxil ola bilən ən xırda hissəciklər olub.
Plastikdən əlavə, suda bisfenol B də daxil olmaqla kimyəvi əlavələr aşkar edilib. Bu maddə endokrin sistemini pozanlar qrupuna aiddir və hormonların təsirini təqlid edə bilər. Tədqiqatçıların hesablamalarına görə, yalnız pandemiya dövründə bu birləşmədən 128-214 kiloqram arası miqdar ətraf mühitə düşüb. Məqalənin müəllifləri vurğulayırlar: maskalar pandemiya zamanı öz funksiyasını yerinə yetirdi, lakin onların kütləvi istifadəsinin nəticələri indi ciddi ekoloji problemə çevrilib. Təbiət və gələcək nəsillərin sağlamlığı üçün riskləri azaltmaq məqsədilə qoruyucu vasitələrin istehsalı və utilizasiyasında yeni yanaşmalara ehtiyac var.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Havanın mikroplastikdən təmizlənməsi üsulu təklif edilib
Havanın mikroplastikdən təmizlənməsi üsulu təklif edilib
Tədqiqatçılar ətraf mühitdə toplanmış mikoplastiki havadan təmizləmək üçün sadə və effektiv bir üsul tapıblar. Təcrübə göstərib ki, “yaşıl damlar” təhlükəli hissəciklərin 97.5%-ni aradan qaldıra bilir.
İçməli sudan mikroplastik hissəcikləri tamamilə aradan qaldırmaq mümkün deyil
İçməli sudan mikroplastik hissəcikləri tamamilə aradan qaldırmaq mümkün deyil
Plastikdən yaranan mikroskopik hissəciklər təkcə insanlar üçün deyil, Yer üzündəki bütün canlılar və ümumilikdə planet üçün getdikcə daha böyük problemə çevrilir. Planetin bir çox insanı da bu xırda və təhlükəli hissəciklərlə çirklənib və təmizləyici qurğulardakı texnoloji nailiyyətlər belə bu problemi həll edə bilmir.
Mikroplastik hissəciklərin geniş yayılmış yeni mənbəyi təyin edilib
Mikroplastik hissəciklərin geniş yayılmış yeni mənbəyi təyin edilib
Adətən, mikroplastiklərin əsas mənbələri plastik butulkalar, paketlər və sintetik parçalar hesab edilir. Lakin alimlər uzun müddətdir başqa, daha geniş yayılmış və təhlükəli bir mənbənin diqqətdən kənarda qaldığını düşünürlər.
Okeandakı mikroplastik hissəciklər sahilyanı bölgələrdəki insanlarda əlilliyə səbəb ola bilərlər
Okeandakı mikroplastik hissəciklər sahilyanı bölgələrdəki insanlarda əlilliyə səbəb ola bilərlər
Araşdırmaya görə, okeanda aşkarlanan mikroplastik hissəciklər sahilyanı bölgələrdə yaşayan insanlarda əlillik riskinin artması ilə əlaqəli ola bilərlər.
ABŞ göllərində mikroplastik hissəciklər aşkar edilib
ABŞ göllərində mikroplastik hissəciklər aşkar edilib
Mikroplastik hissəciklər artıq su, torpaq, hava və hətta delfinlərin nəfəs sistemində aşkar edilib. IFLScience-ın yazdığına görə, bu kiçik plastik parçalar insan orqanizmində və planetimizdə su və quru mühitlərində yaşayan əksər canlıların bədənində də mövcuddur.
Həftənin xəbərləri
