Hüceyrə terapiyası siçanlarda Parkinson xəstəliyinin simptomlarını aradan qaldırıb
Elm & Texnologiya
10.04.2025
Emil Nəcəfov
Alimlər Parkinson xəstəliyi zamanı neyrodegenerasiya əlamətlərinin aradan qaldırılması üçün təkmilləşdirilmiş insan kök hüceyrələrinin uğurla tətbiq olunduğunu bildiriblər. Müalicədən sonra laboratoriya heyvanlarında xəstəliyin əsas əlaməti olan hərəkət funksiyası pozuntusu aradan qalxıb. Gələcəkdə bu yeni texnologiyanın toxuma zədələnməsi ilə bağlı müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə oluna biləcək universal bir üsula çevriləcəyi, həmçinin immunsupressiya (immun sistemini zəiflədən dərmanlar) tətbiqinə ehtiyac olmadan işləyəcəyi gözlənilir. Hazırda bir çox elmi qrup hüceyrə terapiyası metodları üzərində işləyir ki, bu da transplantasiya edilmiş hüceyrələrin orqanizmin immun sistemi tərəfindən tanınmadan “maskalanmasına” imkan verəcək.
Belə yanaşma şəkərli diabetdən tutmuş korluğa qədər müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində böyük potensiala malikdir. Əsas üstünlük isə ondadır ki, immun sistemini zəiflədən dərmanların qəbuluna tam ehtiyac qalmır - halbuki bu cür preparatlar bu gün adətən uzun müddətə və ya ömürlük təyin olunur ki, orqanizmin hüceyrələri və ya orqanı rədd etməsinin qarşısı alınsın. Hüceyrələrin immun sistemindən yayınmasına kömək etmək üçün tədqiqatçılar 8 genetik təkmilləşdirilmiş hüceyrə xətti yaradıblar ki, bu da hüceyrələrə immun sistem üçün “görünməz pərdə” kimi davranmağa imkan verir. Təcrübələr göstərib ki, bu genlərin hamısı hüceyrələrə immun sistemdən uğurla gizlənməyə kömək edir. Yeni yanaşma Parkinson xəstəliyi modeli üzərində sınaqdan keçirilib.
Əvvəlcə alimlər insan hüceyrələrini götürüb onları pluripotent kök hüceyrələrə çevirmiş, daha sonra isə bu hüceyrələrdən yeni neyronlar yetişdirmişlər. Bu neyronlar siçanlara yeridildikdə, immun sistemi onları qəbul etmiş, yəni rədd etmə reaksiyası baş verməmiş və neyronlar yeni orqanizmdə fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Nəticədə, 12 həftə ərzində aparılmış müalicə motor funksiyanın əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmasına səbəb olub - əzələlər üzərində nəzarət bərpa edilib. Vacib məqamlardan biri budur ki, maskalanma üçün tətbiq olunan 8 genetik təkmilləşdirmədən əlavə, alimlər 9-cu təkmilləşdirməni də istifadə ediblər.
Bu dəyişiklik “intihar geni” kimi fəaliyyət göstərir - əgər xərçəngin inkişaf riski artarsa, bu gen yeni hüceyrələrin bölünməsini dayandırmaq üçün aktivləşdirilə bilər. Bu intihar mexanizmi qansiklovir adlı preparatın tətbiqi ilə işə düşür. Aparılmış təcrübələr göstərib ki, preparat qəbul edildikdən sonra hüceyrələrin bölünməsi tamamilə dayanır ki, bu da yeni yanaşmanın təhlükəsizlik tədbirlərinin effektivliyini sübut edir. İndi alimlər öz texnologiyalarını təkmilləşdirməyi və onu müxtəlif xəstəliklərin müalicəsinə uyğunlaşdırmağı planlaşdırırlar. Gələcəkdə bu yeni yanaşma şəkərli diabet, ürək çatışmazlığı, fərqli neyrodegenerativ xəstəliklər, korluq və hüceyrə və toxuma zədələnməsi ilə bağlı digər halların müalicəsində kömək edə bilər.
Mənbə: Nature.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Ayın uzaq keçmişdə Yerin bir hissəsi olmasına dair sübut əldə edilib
Ayın uzaq keçmişdə Yerin bir hissəsi olmasına dair sübut əldə edilib
Çin tərəfindən həyata keçirilmiş “Chang’e-6” missiyası ilə Yerə gətirilmiş Ay süxur nümunələrinin yeni tədqiqatı, Ayın görünməyən tərəfindəki mantiyada suyun miqdarının, Yerə yaxın tərəfindəki mantiyaya nisbətən daha az olduğunu göstərir.
Günəş sistemindən kənarda Yerə bənzər planetdə ilk dəfə atmosfer aşkar edilib
Günəş sistemindən kənarda Yerə bənzər planetdə ilk dəfə atmosfer aşkar edilib
L 98-59 c adlı qaya tipli planet, qırmızı cırtdan tipli bir ulduzun ətrafında fırlanır və bizdən 35 işıq ili uzaqlığında yerləşir - bu da kosmik ölçülərə görə yaxın məsafə hesab olunur.
Yer üçün təhlükəli hesab edilmiş 2024 YR4 asteroidinin mənşəyi təyin edilib
Yer üçün təhlükəli hesab edilmiş 2024 YR4 asteroidinin mənşəyi təyin edilib
Arxiv.org saytında 2024 YR4 adlı asteroidə dair ilk hərtərəfli qiymətləndirməni təqdim edən bir tədqiqat işi dərc olunub. Bu məqalə astronomiya sahəsində ən nüfuzlu elmi jurnallardan biri olan The Astrophysical Journal Letters üçün hazırlanıb.
Qara dəliklər bizləri tükənməz enerji mənbəyi ilə təmin edə bilərlər
Qara dəliklər bizləri tükənməz enerji mənbəyi ilə təmin edə bilərlər
Qara dəliklər gələcəkdə bəşəriyyətin enerji problemlərini həll edə biləcək təmiz və demək olar ki, tükənməz enerji mənbəyi ola bilərlər. Fiziklər bu enerjinin hansı şəkildə əldə oluna biləcəyini izah ediblər.
Saturnun peyki Titanda mikroblar mövcud ola bilər
Saturnun peyki Titanda mikroblar mövcud ola bilər
Alimlərin fikrincə, Saturnun peyki olan Titanın üzərində inkişaf etmiş biosfer mövcud ola bilər, çünki orada xüsusilə metandan ibarət qlobal üzvi maddələr okeanı mövcuddur.
Həftənin xəbərləri
