İnsan qərarlarını proqnozlaşdıran süni zəka hazırlanıb
Süni İntellekt
04.07.2025
Emil Nəcəfov
Alimlər müxtəlif vəziyyətlərdə - qumar oyunlarından tutmuş məntiqi tapşırıqlara qədər - insanların hansı qərarları verəcəklərini dəqiq proqnozlaşdıra bilən Centaur adlı süni zəka modeli hazırlayıblar. Model 160 psixoloji təcrübənin məlumatları əsasında öyrədilib. Bu təcrübələrdə 60 000 insan 10 milyondan çox seçim edib. Nəticədə Centaur 32 testin 31-də klassik idrak nəzəriyyələrini və digər süni zəka sistemlərini geridə qoyaraq bilikləri ümumiləşdirmək və hətta yeni tapşırıq növləri ilə işləmək qabiliyyətini nümayiş etdirib. Gələcəkdə bu texnologiya psixoloji tədqiqatları sürətləndirəcək və real iştirakçılara olan ehtiyacı azaldacaq. Əksər kompüter modelləri və düşüncə ilə bağlı elmi nəzəriyyələr adətən yalnız bir vəzifəyə yönəlib. Məsələn, Google DeepMind tərəfindən hazırlanmış AlphaGo yalnız Go oyununu oynaya bilir, perspektiv nəzəriyyəsi isə insanların risk və qeyri-müəyyənlik şəraitində necə qərar verdiklərini proqnozlaşdırır.
Uzun müddət alimlər bir çətinliklə üzləşirdilər: mövcud modellər insan davranışının bütün müxtəlifliyini əhatə edə bilmirdi, çünki onlar öz biliklərini fərqli vəziyyətlərdə tətbiq etməyi bacarmırdılar. Bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq üçün alimlər Centaur adlı modeli yaradıblar. Onlar Meta şirkətinin Llama adlı böyük dil modelini 5 gün ərzində təkmilləşdirərək, “Psych 101” adlı geniş davranış məlumat bazasından istifadə ediblər. Nəticədə Centaur yalnız orta davranış nümunələrini deyil, həm də insanların çox müxtəlif vəziyyətlərdə - qumar oyunlarından tutmuş tapmaca həllinə qədər - göstərdikləri tipik reaksiyaların tam spektrini proqnozlaşdırmağı öyrənib. Testlər zamanı model 32 tapşırıqdan 31-də həm Llama-nı, həm də digər 14 idrak modelini geridə qoyaraq, təlim zamanı istifadə olunmamış iştirakçıların seçimlərini dəqiq şəkildə təxmin edib.
Yeganə istisna cümlə qrammatikasının yoxlanması tapşırığı olub. Centaur həm tanış tapşırıqların dəyişdirilmiş versiyalarının, həm də tamamilə yeni məntiqi düşüncə tapşırıqların öhdəsindən uğurla gəlib. Tədqiqatçıların fikrincə, bu, insan davranışında çoxlu sayda struktur qanunauyğunluqların mövcud olduğunu göstərir. Centaur modelinin müəyyən məhdudiyyətləri var. Məsələn, bu süni zəka modeli tamamilə dil məlumatlarına əsaslanır. O, insanın konkret vəziyyətdə hansı seçimi edəcəyini proqnozlaşdıra bilir, lakin həmin qərarın qəbuluna nə qədər vaxt lazım olacağını müəyyən edə bilmir.
Bundan əlavə, məlumatların böyük hissəsi Qərb ölkələrindən olan, savadlı və sənaye baxımından inkişaf etmiş cəmiyyətlərdən toplanıb. Bu da Centaur-un digər əhali qrupları ilə işləyərkən proqnoz dəqiqliyini məhdudlaşdırır. Layihə müəllifləri yaxın vaxtlarda təlim məlumat bazasını 4 dəfə artırmağı planlaşdırırlar. Açıq istifadədə olan Centaur üçün növbəti mərhələ tədqiqat ictimaiyyəti tərəfindən xarici yoxlamaların aparılması olacaq. Bu süni zəka modelinin yaradıcıları hesab edirlər ki, modelin mövcud versiyası yalnız başlanğıcdır və gələcəkdə daha da təkmilləşdiriləcək. Komanda ümid edir ki, bir gün Centaur idrak elmi üçün dəyərli bir alətə çevriləcək və təcrübi sessiyaların kompüter üzərindən, insanlar olmadan aparılmasına imkan verəcək. Bu xüsusilə o hallarda faydalıdır ki, adi tədqiqatlar uzun çəkir və ya müəyyən psixiatrik xəstəlikləri olan insanlar kimi iştirakçı tapmaq çətindir.
Mənbə: Nature.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Ağciyərlərdəki şişləri həkimlərdən daha dəqiq təyin edən süni zəka hazırlanıb
Ağciyərlərdəki şişləri həkimlərdən daha dəqiq təyin edən süni zəka hazırlanıb
Alimlər şişin dəqiq ölçüsünü və sərhədlərini müəyyən edə bilən süni zəka alqoritmi hazırlayıblar. Bu, müalicənin seçilməsi və təyini üçün əsas amillərdən biridir.
Meta süni zəka botlarına birinci yazmağı və özlərini xatırlatmağı öyrədib
Meta süni zəka botlarına birinci yazmağı və özlərini xatırlatmağı öyrədib
Meta şirkəti fərdiləşdirilə bilən çat-botları istifadəçilərlə uzunmüddətli ünsiyyətdə daha təşəbbüskar olmağa öyrədir. Bu çat-botlar istifadəçi tərəfindən sorğu gəlmədən, əvvəlki söhbətləri xatırlatmalı və ünsiyyəti davam etdirməyi təklif etməlidirlər.
Şirkət rəhbərləri artıq süni zəka səbəbilə işçi ixtisarlarını gizlətmirlər
Şirkət rəhbərləri artıq süni zəka səbəbilə işçi ixtisarlarını gizlətmirlər
Böyük şirkətlərin rəhbərləri artıq süni zəkanın əmək bazarına təhdid olub-olmadığı sualından yayınmırlar. İndi onlar iş yerlərinin ixtisarı ilə bağlı proqnozlar verməyə başlayıblar. Ən radikal proqnozu Ford Motor şirkətinin baş direktoru Jim Farley səsləndirib.
Süni zəka gizli diskriminasiyanı təyin etməyi öyrənib
Süni zəka gizli diskriminasiyanı təyin etməyi öyrənib
Luqano Universiteti və Cenevrə Universitetindən olan bir tədqiqatçılar komandası axtarış sistemlərinin ədalətliliyini qiymətləndirmək üçün böyük dil modellərindən - məsələn, GPT-4o kimi - istifadə üsulu hazırlayıblar.
Süni zəka MRT fotoları sayəsində beynin sürətli qocalmasını təyin edir
Süni zəka MRT fotoları sayəsində beynin sürətli qocalmasını təyin edir
Alimlər maqnit-rezonans tomoqrafiyası (MRT) görüntülərindən istifadə edən süni zəka hazırlayıblar və bu texnologiya beynin sürətlənmiş qocalma əlamətləri olan insanları müəyyən edir.
Həftənin xəbərləri
