James Webb öz ilk ekzoplanetini kəşf edib və onun fotosunu çəkib
Elm & Texnologiya
30.06.2025
Emil Nəcəfov
3 illik astronomik müşahidələrdən sonra James Webb (JWST) kosmik teleskopu ilk dəfə olaraq yeni bir planet kəşf edib. Antila bürcündə yerləşən bu ekzoplanet TWA 7b adlandırılıb və Günəş sistemindən kənarda vizual şəkildə müşahidə edilə bilən bütün bu tip planetlər arasında ən az kütləyə sahib olanıdır. TWA 7b, Antila bürcündə yerləşən gənc və az kütləli CE Antilae (TWA 7) adlı ulduzun ətrafındakı qalıq halqalarında aşkar edilib. CE Antilae Yerdən təxminən 111 işıq ili uzaqlıqdadır. Onun yaşı cəmi bir neçə milyon il olaraq qiymətləndirilir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Günəşin yaşı təxminən 4.6 milyard ildir və o, orta yaşlı ulduzlar kateqoriyasına daxildir. TWA 7b-nin ehtimal edilən kütləsi Yupiterin kütləsinin təxminən üçdə biri qədərdir, bu isə Yer kütləsindən yüz dəfə çox deməkdir.
1999-cu ildə kəşf edilmiş CE Antilae astronomlar üçün böyük maraq doğurur, çünki bu ulduzun qütbü birbaşa Yerə yönəlib. Bu səbəbdən CE Antilae-ni əhatə edən qalıq halqası (protoplanet diski) Yerə paralel müstəvidə yerləşir və bu da astronomik müşahidələr üçün əla baxış bucağı yaradır. Bu xüsusiyyət alimlərə hələ kütlə toplayaraq ətrafdakı qalıqları özünə cəlb edən planet "rüşeyimləri" - protoplanetləri müşahidə etməyə imkan verib. CE Antilae-nin protoplanet diski 3 ayrı halqaya bölünüb. Bu halqalardan ən dar olanının müşahidəsi zamanı James Webb teleskopu, astronomların fikrincə, gənc ekzoplanet olması ehtimal edilən bir infraqırmızı şüa mənbəyi aşkarlayıb. Daha sonra aparılmış kompüter modelləşdirilməsi bu ehtimalı təsdiqləyib.
JWST gənc və az kütləli planetlərin, məsələn TWA 7b-nin aşkar edilməsi üçün ideal alətdir. Bu planetlər infraqırmızı şüa yayır və məhz bu diapazon, 10 milyard dollar dəyərində olan bu kosmik teleskopun ən həssas olduğu sahədir. Belə planetlərin birbaşa görüntülənməsi onların ulduzlarının parlaq işığı səbəbindən çətinləşir. Lakin bu parıltını bloklayan koronoqraf sayəsində James Webb teleskopu ekzoplanetlərin zəif infraqırmızı radiasiyasını aşkar edə bilir. Bu isə gələcəkdə bu güclü teleskopun başqa oxşar və ya daha yüngül ekzoplanetləri də kəşf edə biləcəyinə ümid yaradır.
Linki kopyala
james webb telescope
james webb space telescope
exoplanets
james webb
ekzoplanet
science news
elmi xeberler
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Çindəki yarasalarda iki təhlükəli virus aşkar edilib
Çindəki yarasalarda iki təhlükəli virus aşkar edilib
Çində alimlər yarasalarda insanlara keçə biləcək yeni infeksiyalar aşkar ediblər. Bu viruslar beyində ağır iltihab və tənəffüs yolları xəstəliklərinə səbəb ola bilər.
Marsda qədim qrunt sularının mümkün izləri aşkar edilib
Marsda qədim qrunt sularının mümkün izləri aşkar edilib
NASA may ayında Curiosity aparatının ilk dəfə ziyarət etdiyi Mars bölgəsinin ilk görüntülərini yayımlayıb. Bu bölgə dağılmış səkini xatırladan mineral süxurlar şəbəkəsi ilə maraq doğurur.
Alimlər Böyük partlayışa alternativ variant təklif ediblər
Alimlər Böyük partlayışa alternativ variant təklif ediblər
Alimlər Böyük partlayış nəzəriyyəsinə alternativ variant irəli sürüblər. Fiziklər hesab edirlər ki, bizim kainat daha böyük başqa bir kainatın içində yerləşən nəhəng qara dəliyin daxilində yarana bilərdi.
Alimlər kainatın ilk əvvəlində işığın olub-olmamasına aydınlıq gətiriblər
Alimlər kainatın ilk əvvəlində işığın olub-olmamasına aydınlıq gətiriblər
Elə düşünmək olar ki, əvvəlcə kainatda tam qaranlıq hökm sürürdü. Amma bu, belə deyil. İşıq zərrəcikləri Böyük partlayışdan dərhal sonra yaranmışdı, lakin onlar bütün kainatı işıqlandıra bilmirdilər.
Bakteriyalar plastik materialı parasetamola çevirməyi öyrəniblər
Bakteriyalar plastik materialı parasetamola çevirməyi öyrəniblər
Parasetamol xam neftdən istehsal olunur ki, bu da böyük enerji sərfiyyatı tələb edir və karbon qazı emissiyalarına səbəb olur. Edinburq Universitetinin alimləri alternativ üsul tapıblar.
Həftənin xəbərləri
