main-post-cover

    Yeni araşdırmalara görə, Yer kürəsi bir vaxtlar Saturn planeti kimi görünmüş ola bilər!

    Elm & Texnologiya
    17.09.2024
    Farid Pardashunas

         Saturnun halqaları planetin ən simvolik xüsusiyyətlərindən biridir. Bir müddət əvvəl aparılan yeni araşdırmalara görə, Yer kürəsinin də bir zamanlar Saturn kimi halqaları ola bilərmiş.

         Bu təəccüblü fərziyyə, 21 asteroid zərbə kraterinin yerini qeyd edən Ordovik dövrünə aid boşqab tektonik rekonstruksiyalarından irəli gəlir. Maraqlısı isə odur ki, bu kraterlərin hamısı ekvatorun 30 dərəcə yaxınlığında yerləşir. O dövrdə Yerin materik qabığının 70%-dən çoxu bu bölgədən kənarda olsa da, yalnız bu məhdud ərazidə kraterlərin olması şərti nəzəriyyələrlə izah edilə bilməz. Tədqiqatçılar, bu regional təsir modelinin böyük bir asteroidlə Yer arasındakı sıx qarşılaşmadan irəli gəldiyini irəli sürürlər. Asteroid, Yerin Roche sərhədinə daxil olduqdan sonra qabarma və çəkilmə qüvvələri və planetimizin ətrafında əmələ gələn dağıntı halqası səbəbindən parçalanmış ola bilər. Bu vəziyyət, Saturnda və digər qaz nəhənglərində bu gün müşahidə etdiyimiz halqa sistemlərinə bənzədilir.
         Monash Universitetinin Yer, Atmosfer və Ətraf Mühit Elmləri Məktəbindən professor Andy Tomkins deyir: “Milyonlarla il ərzində bu halqanın materialı yavaş-yavaş Yerə düşüb və geoloji qeydlərdə müşahidə olunan meteoritlərin təsirində qəfil artım yaradıb. Bu dövrə aid çöküntü süxurlarının təbəqələrində fövqəladə miqdarda meteorit qalıqlarının olduğunu da görürük". Bu kəşflə bağlı daha maraqlı olanı onun mümkün iqlim təsirləridir. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, halqalar Yer kürəsinə kölgə salaraq, günəş işığına maneə törədib və qlobal soyutma hadisəsinə səbəb olub. Bu dövr, Hirnantian Buz Dövrü kimi tanınır və Yer tarixinin son 500 milyon illik ən soyuq dövrlərindən biri hesab olunur.
         Asteroidlərin tez-tez təsadüfi yerlərdə Yerə çarpdığı məlumdur. Buna görə də, zərbə kraterləri AyMars kimi göy cisimlərində bərabər paylanmış görünür. Ekvator yaxınlığında Ordovik dövrünə aid kraterlərin cəmlənməsinin təsadüf olub-olmadığını başa düşmək üçün tədqiqatçılar, o dövrə aid kraterləri qorumuş ola biləcək sabit torpaq sahələrini araşdırıblar. Qərbi Avstraliya, Afrika, Şimali Amerika Kratonu və Avropanın kiçik bir hissəsi kimi bölgələr bu dövrə aid kraterlərin qorunması üçün uyğun ərazilər kimi müəyyən edilmişdir. Müvafiq torpaq sahəsinin yalnız 30%-nin ekvatorun yaxınlığında olduğu müəyyən edilmişdir, lakin bu dövrə aid bütün zərbə kraterləri bu bölgədə tapılmışdır. Bunun baş vermə ehtimalının çox-çox aşağı olduğu vurğulanır.
         Bu maraqlı fərziyyənin əslində planetlər üçün ümumi bir hadisə ola biləcəyi də vurğulanır. Məsələn, Mars hazırda Phobos adlı peyklərindən birini oxşar şəkildə parçalayır. Və bu, 20-40 milyon il ərzində yeni bir halqa meydana gətirə bilər. Digər tərəfdən, komanda asteroidlərin necə parçalandığını və halqalar əmələ gətirdiyini və bu halqanın zamanla necə inkişaf etdiyini modelləşdirməyi planlaşdırır. Gələcək araşdırmalarda halqaların iqlimə təsiri də modelləşdirilməyə çalışılacaq.
    Linki kopyala

    Bənzər xəbərlər

    Oxşar xəbərlər
    Tarixdə ilk dəfə olaraq, kosmosda 3D printerlə metal parçası istehsal edilib!
    tarixde-ilk-defe-olaraq-kosmosda-3d-printerle-metal-parcasi-istehsal-edilib
    Çinli tədqiqatçılar, kəsildikdə belə çalışa bilən batareyalar hazırlayıblar!
    cinli-tedqiqatcilar-kesildikde-bele-calisan-batareyalar-hazirlayiblar
    Böyük Britaniyada dünyanın ən böyük qaranlıq maddə detektoru tikiləcək!
    boyuk-britaniyada-dunyanin-en-boyuk-qaranliq-madde-detektoru-tikilecek
    Yaponiya ilk dəfə Ayda sənət əsəri nümayiş etdirəcək!
    yaponiya-ilk-defe-ayda-senet-eserini-numayis-etdirecek
    NASA, Yupiterin peykində nəhəng vulkan kəşf edib!
    nasa-yupiterin-peykinde-neheng-vulkan-kesf-edib