Marsın sərt daxili nüvəyə sahib olduğu təsdiqlənib
Elm & Texnologiya
05.09.2025
Emil Nəcəfov
Beynəlxalq alimlər qrupu planetologiya sahəsində əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edib və ilk dəfə olaraq Marsın təxminən 600 kilometr radiusa malik bərk daxili nüvəsinin mövcudluğunu təsdiqləyib. Çin alimlərinin rəhbərlik etdikləri tədqiqat qrupu müəyyən edib ki, Marsın daxili nüvəsinin əsas tərkibi, yəqin ki, yüngül elementlərlə zənginləşdirilmiş kristallik dəmir-nikel ərintisindən ibarətdir. Nüvənin quruluşunu və tərkibini anlamaq Yer tipli planetlərin təkamül proseslərini daha yaxşı dərk etməyə imkan verir. Mars Günəş sisteminin Yer tipli planetlərindən biridir və şəraitinə görə Yerə ən yaxın hesab olunur. Uzun müddət o, planetlərin daxili quruluşu və təkamülünün öyrənilməsində mərkəzi mövqedə olub.
Yer kürəsinin daxili nüvəsinin mövcudluğu barədə nəticəyə alimlər ilk dəfə 1936-cı ildə, seysmik dalğaların təhlili əsasında gəliblər və planetimizin daxili nüvəsinin bərk olduğunu tam təsdiqləmək üçün əlavə olaraq demək olar ki, yarım əsr - 1980-ci illərə qədər vaxt lazım olub. Marsın daxili quruluşunu tədqiq etmək daha da çətindir. Marsdakı zəlzələlərlə bağlı birbaşa müşahidə məlumatları ilk dəfə yalnız 2018-ci ildə əldə olunub. O vaxtdan bəri minlərlə zəlzələ qeydə alınıb, lakin zəif siqnallar və səs-küy maneələri hələ də bu planetin dərinliklərinin öyrənilməsini ciddi şəkildə məhdudlaşdırır. NASA InSight aparatı vasitəsilə əldə edilmiş Mars zəlzələlərinə dair məlumatları təhlil edən tədqiqat qrupu Marsın nüvəsindən keçən seysmik aktivliyin əsas fazalarını uğurla ayırd edib.
Bu fazalardakı fərqlər nüvənin laylı quruluşa malik olduğunu göstərir: xarici maye nüvə və daxili bərk nüvə. Daha dərin analiz nəticəsində alimlər ilk dəfə Marsın bərk daxili nüvəsinin mövcudluğunu müəyyən ediblər və onun radiusunu təxminən 600 km, yəni Marsın ümumi radiusunun 1/5-i olaraq hesablayıblar. Beləliklə, onun daxili və xarici nüvəsi arasındakı nisbət Yerinkinə olduqca yaxındır. Alimlər həmçinin aşkar ediblər ki, Marsın nüvəsi təkcə dəmir və nikel deyil, həm də 12-16% kükürd, 6.7-9% oksigen və 3.8%-ə qədər karbon ehtiva edə bilər. Nüvənin daxili quruluşuna nəzər salmaq imkanı təkcə Marsın maqnit tarixini - erkən mərhələlərdəki yüksək aktivlikdən indiki sükunətə qədər - anlamaq üçün açar vermir, həm də Marsın, Yerin və digər Yer tipli planetlərin geoloji təkamülünü müqayisə etmək üçün mühüm əsas yaradır.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Alimlər erkən kainatda 5 qalaktikanın toqquşma hadisəsini aşkar ediblər
Alimlər erkən kainatda 5 qalaktikanın toqquşma hadisəsini aşkar ediblər
Əsasən alimlər iki qalaktikanın toqquşmasını və birləşməsini müşahidə edə bilirlər, lakin bir neçə qalaktikanın birləşməsi olduqca nadir hadisədir. Xüsusilə söhbət erkən kainatdan gedirsə.
Alimlər ilkin qara dəliyin mövcudluğuna dair sübut aşkar etmiş ola bilərlər
Alimlər ilkin qara dəliyin mövcudluğuna dair sübut aşkar etmiş ola bilərlər
Erkən kainatda aşkar edilmiş kiçik qırmızı işıq ləkəsi superkütləli qara dəliklərin yaranma yolunun mövcudluğuna dair ilk birbaşa sübut ola bilər. Astronomlar James Webb kosmik teleskopunun əvvəllər aşkar etdiyi sirli “kiçik qırmızı nöqtələr”dən birinin kütləsini ölçüblər.
Alimlər ağır elementlərə sahib olmayan "təmiz" qalaktikanı kəşf etmiş ola bilərlər
Alimlər ağır elementlərə sahib olmayan "təmiz" qalaktikanı kəşf etmiş ola bilərlər
Alimlər hesab edirlər ki, onlar ağır kimyəvi elementlərin olmadıqları bir qalaktika kəşf ediblər. Onun mövcudluğu Böyük partlayış nəzəriyyəsinin əsas proqnozlarını təsdiqləyir. James Webb kosmik teleskopunun köməyi ilə astronomlar ilk dəfə AMORE6 adlanan qalaktikanı aşkar ediblər.
Amerikalılar 2030-cu illərin əvvəllərində Marsa yollanmağı istəyirlər
Amerikalılar 2030-cu illərin əvvəllərində Marsa yollanmağı istəyirlər
ABŞ gələcək onilliyin əvvəlində Marsa pilotlu missiya göndərməyi planlaşdırır, bunu verdiyi müsahibədə nəqliyyat naziri və NASA rəhbərinin səlahiyyətlərini icra edən Sean Duffy bildirib.
Potensial yadplanetlilərin axtarışı mövzusunda yeni üsul təklif edilib
Potensial yadplanetlilərin axtarışı mövzusunda yeni üsul təklif edilib
İtalyan alimlər yadplanetli həyatın axtarışı üçün yeni yanaşma təklif ediblər. Onlar hesab edirlər ki, ekzoplanetlərin atmosferlərində müəyyən metalların mövcudluğu həyatın mümkün varlığına işarə edə bilər.
Həftənin xəbərləri
