Kainatın görünməyən tərəflərini göstərəcək SPHEREx teleskopu kosmosa göndərilib (VİDEO)
Elm & Texnologiya
12.03.2025
Emil Nəcəfov
Bu gün səhər saatlarında Falcon 9 daşıyıcı raketi NASA-nın ən yeni kosmik teleskopu SPHEREx və PUNCH Günəş aparatını orbitə çıxardı. SPHEREx teleskopu bizə indiyə qədər heç vaxt görmədiyimiz şəkildə kainatı göstərməli və yüz milyonlarla qalaktikanın xəritəsini yaratmalıdır. Bundan əlavə, o, kainatın təkamülünün sirrlərini açmağa kömək edəcək. Bu, Böyük partlayışdan bəri qalaktikalar tərəfindən buraxılan işığın toplanması yolu ilə həyata keçiriləcək. PUNCH layihəsi çərçivəsində orbitə göndərilən 4 cihaz isə Günəşi öyrənmək üçün nəzərdə tutulub. SPHEREx kosmik teleskopunun ümumi dəyəri 488 milyon dollar təşkil edir. O, astronomlara qalaktikaların Böyük partlayışdan sonra necə formalaşdıqlarını və 13 milyard ildən çox müddətdə necə təkamül etdiklərini anlamağa kömək etməlidir.
Bundan əlavə, bu yeni kosmik teleskop, alimlərin kainatın Böyük partlayışdan sonra ilk anlarda necə inanılmaz sürətlə genişləndiyini anlamağına da kömək edəcək. Kosmik teleskop infraqırmızı cihazlar vasitəsilə görünən kainatın ən böyük xəritəsini yaradacaq və onun üzərinə yüz milyonlarla qalaktikanın yerləşməsini qeyd edəcək. Teleskopun infraqırmızı cihazları insan gözü üçün görünməz olan 102 fərqli rəngi ayırd edə biləcək. Bu isə indiyə qədər yaradılmış ən rəngarəng və əhatəli kosmos xəritəsinin hazırlanmasına imkan verəcək. SPHEREx teleskopu qalaktikaları ən xırda detalları ilə müşahidə etməyəcək, əksinə, onların ümumi işığını öyrənəcək. Bu işıq Böyük partlayışdan sonra ilk yaranan qalaktikalar da daxil olmaqla bütün qalaktikalardan gələn işığı əhatə edəcək.
Astronomlar yeni teleskop vasitəsilə mümkün olmayanı həyata keçirmək istəyirlər. Onların məqsədi, qalaktikaların milyardlarla il ərzində yaydığı bütün işığı ölçməkdir. Bu işığın analiz edilməsi sayəsində alimlər kainatın milyardlarla il ərzində necə dəyişdiyini daha yaxşı anlaya biləcəklər. NASA alimlərinin sözlərinə görə, indiyə qədər heç bir teleskop belə müşahidələr aparmayıb. Bu isə kainatın bir çox sirrini açmağa imkan verəcək. Məsələn, astronomlar ilk qalaktikaların dəqiq olaraq nə vaxt və necə yarandığını və kainatın ilk saniyələrdə nə dərəcədə sürətlə genişləndiyini başa düşmək istəyirlər.
Alimlər bildiriblər ki, SPHEREx teleskopu vasitəsilə Böyük partlayışın özünü görmək mümkün olmayacaq, lakin onun nəticələri müşahidə ediləcək. Bu isə kainatın başlanğıcı haqqında daha çox məlumat əldə etməyə kömək edəcək. Yeni teleskopun digər vəzifəsi Süd Yolu qalaktikasında suyun və həyat üçün vacib olan digər komponentlərin axtarışı və onların paylanmasının öyrənilməsidir. SPHEREx teleskopu tezliklə Yer ətrafında 650 km hündürlükdə orbitə çıxacaq və iki il ərzində kosmos haqqında son dərəcə dəyərli məlumatlar toplayacaq. SPHEREx teleskopu ilə birlikdə orbitə dörd PUNCH kosmik aparatı da göndərilib. Bu cihazlar Günəşin xarici atmosferini - onun tacını və Günəşdən çıxan günəş küləyini öyrənəcək. Günəş aparatları 2 il müddətində fəaliyyət göstərəcək.
Mənbə: Space.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
NASA, Beynəlxalq Kosmik Stansiyada təsadüfən qalmış iki astronavtın geri qaytarılması tarixini təyin edib
NASA, Beynəlxalq Kosmik Stansiyada təsadüfən qalmış iki astronavtın geri qaytarılması tarixini təyin edib
NASA, təsadüfən Beynəlxalq Kosmik Stansiyada (BKS) ilişib qalan iki astronavtın geri qaytarılması tarixini müəyyənləşdirib. Onlar əslində 10 günlük bir missiya üçün göndərilmişdilər, lakin artıq 9 aydır ki, orada qalıblar.
Marsda münbit şəraitdə formalaşan minerallar aşkar edilib
Marsda münbit şəraitdə formalaşan minerallar aşkar edilib
Alimlər NASA-nın Mars səthində fəaliyyətdə olan Perseverance aparatının toplamış olduğu məlumatları təhlil ediblər. Bu məlumatlar Jezero adlı kraterin dibindəki qəribə daşları araşdıran cihazlardan əldə edilib.
Voyager-1 və Voyager-2 kosmik aparatlarının missiyaları daha 1 il uzadılıb
Voyager-1 və Voyager-2 kosmik aparatlarının missiyaları daha 1 il uzadılıb
Bu, hər bir aparatdakı bir elmi cihazın söndürülməsi hesabına mümkün olub və güc ehtiyatını qoruyaraq ulduzlararası kosmik sahə haqqında unikal məlumatların toplanmasını davam etdirməyə imkan verəcək.
Mütəxəssislər: "ABŞ Ay yarışında Çindən geridə qalır"
Mütəxəssislər: "ABŞ Ay yarışında Çindən geridə qalır"
ABŞ, Ayın mənimsənilməsi yarışında Çinlə artan rəqabət fonunda “Artemis” proqramını həyata keçirməkdə çətinliklərlə üzləşir və NASA daxilində daxili problemlərlə qarşılaşır. ABŞ Nümayəndələr Palatasında keçirilmiş dinləmələr zamanı ekspertlər, Çinin 2030-cu ilə qədər insanlı Ay missiyası həyata keçirməyi planlaşdırdığına görə ABŞ-ın geri qalmasından narahat olduqlarını bildiriblər.
Qeyri-adi "isti Neptun" kəşf edilib
Qeyri-adi "isti Neptun" kəşf edilib
İsti Neptun tipli planetlər o qədər nadirdir ki, astronomlar onların bu qədər ekstremal şəraitdə necə sağ qala bildiklərini tam başa düşə bilmirlər. Astronomlar NASA-nın James Webb kosmik teleskopundan istifadə edərək yeni kəşf edilən LTT 9779 b planetini detallı şəkildə tədqiq ediblər.
Həftənin xəbərləri
