Yer mənşəli bakteriyalar gələcək Ay bazalarında mühüm rol oynaya bilərlər
Elm & Texnologiya
07.04.2025
Emil Nəcəfov
Əgər hər şey plana uyğun getsə, yaxın gələcəkdə insanlar Ayda ilk bazaları inşa etməyə başlayacaqlar. Bu bazalar gələcəkdə insanların daimi yaşayacağı şəhərlərin təməli olacaqlar. Alimlər hesab edirlər ki, bu bazaları və şəhərləri Ay səthini örtən toz - ay reqoliti - vasitəsilə hazırlanan kərpiclərdən inşa etmək mümkündür. Tədqiqat müəllifləri müəyyən ediblər ki, əgər bu kərpiclər zədələnərsə, Yer mənşəli bakteriyalar onların bərpasına kömək edə bilərlər. Ayda tikinti materiallarının yerli resurslardan hazırlanması, gələcək bazaların və şəhərlərin inşaat xərclərini azaltmaq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Hindistanlı alimlərin fikrincə, Ayda tikinti üçün kərpicləri oraya gətirməkdənsə, yerli reqoliti istifadə edərək birbaşa Ayda istehsal etmək daha məqsədəuyğundur.
Onlar artıq laboratoriyada ay reqoliti imitasiya olunmaqla belə kərpiclərin hazırlanması üzrə təcrübələr aparıblar. Bu təcrübələr zamanı həmçinin torpaqda yaşayan Sporosarcina pasteurii adlı Yer mənşəli bakteriyalardan istifadə olunub. Bu bakteriyalar öz həyat fəaliyyətlərinin tullantılarını və kalsiumu kalsium karbonat kristallarına çevirə bilirlər. Əgər bu bakteriyalar quar bitkisinin toxumlarından əldə edilən quar saqqızı ilə qarışdırılarsa, həmin kristallar ay reqoliti hissəciklərini bir-birinə bağlayaraq kərpic formasını yarada bilərlər. Alimlər həmçinin ay kərpiclərinin bişirilmə yolu ilə hazırlanmasına dair təcrübələr də aparıblar.
Bu üsulda ay reqoliti imitatoru polivinilspirt (suda həll olan polimer) ilə qarışdırılaraq çox yüksək temperaturda sobada qızdırılır. Bu üsulla alınan kərpiclər bakteriyalarla hazırlanmış kərpiclərdən daha möhkəm çıxıb, lakin Ayda şərtlər kifayət qədər sərtdir. Ay kərpicləri +121 dərəcə Selsidən –133 dərəcə Selsiyə qədər temperatur fərqlərinə tab gətirə bilməlidir ki, bu da materiala güclü istilik yükü yaradır. Həmçinin, bu kərpiclər kosmik şüalanma və mikrometeoridlərin bombardmanına məruz qalacaqlar. Bu təsirlər nəticəsində kərpiclərdə çatlar əmələ gələ, onlar parçalana bilə və nəticədə Ay bazası zamanla dağılma riski ilə üz-üzə qala bilər. Buna görə də Hindistanlı alimlər Sporosarcina pasteurii bakteriyalarından istifadə edərək, kərpiclərdəki çatları doldurub onları yenidən möhkəmləndirə biləcək hermetik maddə hazırlamaq qərarına gəliblər.
Alimlər ay reqoliti imitatorundan kərpiclər hazırlayıb onları bişirmə yolu ilə formalaşdırıblar, daha sonra isə bu kərpiclərə müxtəlif zədələr yetiriblər. Sonra alimlər Sporosarcina pasteurii bakteriyaları, quar saqqızı və reqoliti imitasiya edən qarışığı kərpiclərin üzərinə töküblər və qarışığın kərpiclərin içinə süzülərək bütün çatları doldurması üçün onları bir neçə gün tərk ediblər. Bakteriyalar çatları effektiv şəkildə dolduran kalsium karbonat yaradıb, biopolimerlər isə qarışığın kərpiclərlə birləşməsinə kömək edərək onların yenidən bərkiməsini təmin ediblər. Alimlər müəyyən ediblər ki, bu üsulla kərpiclərin möhkəmliyinin 54%-ə qədərini bərpa etmək mümkün olub.
Mənbə: Space.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Erkən kainatda superkütləli qara dəliklərin formalaşmasını izah edən nəzəriyyə irəli sürülüb
Erkən kainatda superkütləli qara dəliklərin formalaşmasını izah edən nəzəriyyə irəli sürülüb
Amerikalı astrofiziklər erkən kainatda - mövcud elmi qanunlara əsasən hələ yaranmamalı olan dövrdə - superkütləli qara dəliklərin formalaşmasını izah edən bir nəzəriyyə irəli sürüblər.
James Webb erkən kainatda çoxlu sayda "ölü" qalaktika kəşf edib
James Webb erkən kainatda çoxlu sayda "ölü" qalaktika kəşf edib
Erkən kainatda yalnız gənc və aktiv qalaktikaların mövcud olacağı gözlənilirdi, lakin yeni müşahidələr bu fikri təkzib etdi. James Webb kosmik teleskopu, Böyük partlayışdan sonrakı ilk 1 milyard il ərzində özlərində yeni ulduzların yaranması prosesinin dayanmış olduğu çox sayda ölən qalaktika aşkarlayıb.
Alimlər Marsda sağ qala biləcək canlı növünü təyin ediblər
Alimlər Marsda sağ qala biləcək canlı növünü təyin ediblər
Tədqiqatçılar Marsın sərt şəraitində yaşaya biləcək bir Yer mənşəli həyat forması müəyyən ediblər ki, bu da gələcəkdə insanların Qırmızı Planetdə koloniyalar qurmalarına potensial olaraq kömək edə bilər.
Torlu qişanın zədələnməsi halında görmə qabiliyyətinin bərpası dərmanı hazırlanıb
Torlu qişanın zədələnməsi halında görmə qabiliyyətinin bərpası dərmanı hazırlanıb
Cənubi Koreya alimləri tor qişanın müxtəlif degenerativ xəstəlikləri səbəbilə görmə qabiliyyətini itirmiş insanlarda görməni bərpa etmək üçün təcrübi dərman təqdim ediblər.
Daha öncə Yer üçün təhlükəli olan asteroidin Ay ilə toqquşma ehtimalı var
Daha öncə Yer üçün təhlükəli olan asteroidin Ay ilə toqquşma ehtimalı var
Bir neçə müddət öncə kəşf edilmiş 2024 YR4 asteroidinin təhlükə dərəcəsini qiymətləndirmək üçün NASA agentliyi ən qabaqcıl alətindən - James Webb kosmik teleskopundan istifadə edib.
Həftənin xəbərləri
