Marsda sürətli seysmik keçiricilik müşahidə edilib
Elm & Texnologiya
04.02.2025
Emil Nəcəfov
NASA alimlərinin yeni araşdırması Mars mantiyasında seysmik dalğaların qeyri-adi dərəcədə yüksək keçiriciliyini üzə çıxarıb. Bu araşdırmada süni zəka mühüm rol oynayıb. Belə ki, o, Qırmızı Planetin səthinin 10 minlərlə görüntüsünü analiz edərək, yeni meteorit zərbəsi nəticəsində yaranmış kraterləri müəyyənləşdirib. InSight avtomatik stansiyasının məlumatlarını bu kraterlərin yerləşməsi ilə müqayisə edərək, alimlər Marsın dərinliklərində seysmik dalğaların sürətlə yayılması fenomenini aşkar ediblər. Bu gün Aya və Marsa aid 10 minlərlə yüksək keyfiyyətli görüntü toplanıb, bu da planetologiyanın böyük məlumatlar dövrünə daxil olduğunu göstərir.
Cerberus Fossae bölgəsindəki yeni meteorit zərbə krateri:
Bu şəraitdə vizual informasiyanın işlənməsi üçün süni zəkadan istifadə etmək məntiqlidir, çünki bu texnologiya ilkin görüntü analizini sürətlə həyata keçirə bilir. NASA bu texnologiyanı ilk dəfə uğurla Marsda yeni meteorit zərbə kraterlərini müəyyən etmək üçün istifadə edib. Alimlər InSight stansiyasının fəaliyyəti dövründə yaranmış meteorit zərbə kraterlərini axtarıb. InSight Marsın daxili quruluşunu öyrənmək üçün yaradılmış ilk planetlərarası seysmik alətdir. InSight əsasən təbii geoloji deformasiyalar nəticəsində yaranan seysmik dalğaları qeydə alırdı. Lakin meteoritlərin səthə düşməsi əlavə bir imkan yaratdı və toplanmış məlumat bazasını xeyli genişləndirdi.
InSight sensorları 1300-dən çox zəlzələ qeydə alıb. Eyni zamanda, süni zəka stansiyadan 3000 km radiusda 123 yeni meteorit zərbə krateri aşkar edib. Bu kraterlərdən 49-u InSight tərəfindən qeydə alınmış zəlzələ hadisələri ilə üst-üstə düşüb. Bu tapıntılar arasında Cerberus Fossae bölgəsində diametri 21.5 metr olan bir meteorit zərbə krateri də aşkar edilib. Bu kraterin yaratdığı seysmik təsir InSight məlumatlarında da qeydə alınıb. Lakin burada bir problem ortaya çıxıb: Stansiyanın göstəricilərinə əsasən, bu zərbə krateri real mövqeyindən xeyli uzaqda – 1640 km məsafədə yerləşməli idi.
InSight aparatının seysmik sensoru:
"Əvvəllər biz düşünürdük ki, Marsda baş verən seysmik hadisələrin əksəriyyətində aşkar olunan enerji sürətlə planetin qabığında sönür. Bu kəşf, daha dərin və daha sürətli bir yolu – biz bunu “seysmik magistral” adlandıra bilərik – göstərir. Bu yol mantiyadan keçərək zəlzələlərin daha uzaq bölgələrə çatmasına imkan verir" - deyə mütəxəssislərdən biri qeyd edib. Bu yeni tapıntı InSight tərəfindən toplanmış bütün məlumatların və onlara əsaslanan tədqiqat nəticələrinin yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edir. Yeni nəticələr göstərir ki, alimlər bəzi məlumatları səhv izah edə bilərdilər və Qırmızı Planetin daxili quruluşu indiyə qədər mövcud olan nəzəriyyələrdən fərqli ola bilər.
Mənbə: NASA
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Çinlilər kosmosda süni fotosintez sayəsində oksigen və raket yanacağı əldə ediblər
Çinlilər kosmosda süni fotosintez sayəsində oksigen və raket yanacağı əldə ediblər
Keçən ay Çinin Tiangong adlı kosmik stansiyanda süni fotosintez üzərində aparılmış təcrübənin bir mərhələsi tamamlandı. Qeyd etmək lazımdır ki, süni fotosintez texnologiyası kosmosda raket yanacağının komponentlərini və nəfəs almaq üçün oksigen istehsal etməyə imkan verir.
Həyatın yaranması üçün vacib olan komponentlər Bennu asteroidinin nümunələrində aşkar edilib
Həyatın yaranması üçün vacib olan komponentlər Bennu asteroidinin nümunələrində aşkar edilib
Bennu adlı asteroiddən əldə edilmiş süxur nümunələri 2023-cü ilin sentyabr ayında uğurlu şəkildə Yer kürəsinə çatdırılmışdı. Nəticədə alimlər Yer kürəsində bioloji həyat növünün necə formalaşması mövzusunda tədqiqatlar aparmaq üçün əla imkan əldə etdilər.
19.5 işıq ili uzaqlığında Yer kürəsinə bənzər yeni planet kəşf edilib
19.5 işıq ili uzaqlığında Yer kürəsinə bənzər yeni planet kəşf edilib
Bu günə qədər astronomlar Süd Yolu qalaktikamızda müxtəlif ölçü və tərkibə malik 7000-dən çox planet kəşf ediblər. Bu dünyaların bəziləri Yerə bənzər ölçüyə və qayalıq quruluşa malikdir ki, bu da onları Yer tipli planetlər kateqoriyasına daxil edir.
Qədim qalaktikadan gəlmiş radiosiqnal aşkar edilib
Qədim qalaktikadan gəlmiş radiosiqnal aşkar edilib
Günümüzdə kosmosun dərinliklərindən gələn və bir neçə millisaniyə ərzində davam edən sürətli radiosiqnalların mənbələri barəsində ümumi qəbul edilmiş bir nəzəriyyə yoxdur. Bu hal onlara bu mövzuda müxtəlif cəlbedici versiyaları bəxş edir.
Su erkən kainatın ilkin mərhələlərində artıq mövcud olub
Su erkən kainatın ilkin mərhələlərində artıq mövcud olub
Alimlərin aparmış olduqları araşdırmaya əsasən su Böyük partlayışdan artıq 100-200 milyon il sonra kainatda böyük miqdarda mövcud olub. Bununla yanaşı su erkən kainatda o qədər böyük miqdarda olub ki, bu, ilk bioloji həyat növünün kainatın ilk təkamül mərhələlərində artıq formalaşması ehtimalını nəzərdən keçirməyə imkan verir.
Həftənin xəbərləri
