Marsda qədim bioloji həyata işarə edən molekullar aşkar edilib
Elm & Texnologiya
26.03.2025
Emil Nəcəfov
Marsda ilk dəfə ən iri karbon molekulları aşkarlanıb. Bu, böyük ehtimalla planetdə qədim həyatın izləri ola bilər. Alimlər planetimizdəki laboratoriyada Mars şəraitini imitasiya edərək oxşar kimyəvi prosesləri yenidən qurublar və bənzər nəticə əldə ediblər. Təcrübənin təkrarlanması bu ehtimalın doğru ola biləcəyini göstərir - milyardlarla il əvvəl Mars bioloji həyat üçün bir yaşayış məkanı olmuş ola bilər. Kəşf NASA-nın Mars səthində fəaliyyət göstərən Curiosity aparatı tərəfindən edilib. O, qədim göl yatağı olduğu ehtimal edilən Gale adlı kraterdə qazma aparıb. Əgər bu ehtimal doğrudursa, burada üzvi çöküntülər olmalıdır, bu da bu ərazini qədim həyat izlərini axtarmaq üçün ideal məkana çevirir. Aparat dayaz bir quyudan nümunə çıxarıb və onu özünün mass-spektrometrinə yerləşdirib.
Təcrübənin şərtlərinə əsasən, nümunədən əvvəlcə molekulyar oksigen çıxarılmalı idi və bu uğurla yerinə yetirilib. Xüsusilə, əsas ölçmələrdən əvvəl cihazın kamerasında temperatur 850 dərəcə Selsiyə qədər qaldırılıb. Əldə olunan məlumatlar arasında çox aşağı konsentrasiyada bir neçə ən uzun karbon zənciri aşkarlanıb: Dekan (C₁₀H₂₂), undekan (C₁₁H₂₄) və dodekan (C₁₂H₂₆). Bunlar xətti quruluşa malik molekullardır və onların stabilliyi halqavari molekullara nisbətən xeyli aşağıdır. Əvvəllər Curiosity Mars nümunələrində halqavari karbon molekullarını aşkar etmişdi. Uzun zəncirli alkan molekulları - yəni doymuş karbohidrogenlər - ilk dəfə aşkarlanıb. Aparat həmçinin bu molekulları müəyyən edə bildiyini təsdiqləyib və bu, artıq özü-özlüyündə son dərəcə dəyərli bir təcrübədir.
Marsda bu cür molekulların mövcudluğu, orada keçmişdə baş vermiş geoloji və ya hətta bioloji proseslərə dair mühüm bir işarə ola bilər, çünki bu cür uzun zəncirli birləşmələr adətən üzvi maddələrin parçalanması ilə əlaqələndirilir. Əgər onlar üzvi deyil, qeyri-üzvi mənşəlidirsə, bu halda da hidrotermal sistemlər şəraitində meydana gələ bilərlər. “Həssas xətti molekulların yaranmasından 3.7 milyard il keçməsinə baxmayaraq, hələ də Marsın səthində mövcud olmaları bizə yeni bir fikir söyləməyə imkan verir. Əgər milyardlarla il əvvəl - Yer üzündə həyatın yarandığı dövrlə eyni vaxtda - Marsda da həyat meydana gəlmişdisə, bu qədim həyatın kimyəvi izləri bu gün də mövcud ola bilər və biz onları aşkar edə bilərik” - deyə alimlər bildiriblər.
Mənbə: NASA
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Elon Musk potensial şəhərcik üçün artıq Marsda uyğun ərazini seçib
Elon Musk potensial şəhərcik üçün artıq Marsda uyğun ərazini seçib
Elon Musk bildirib ki, ilk insan Marsa 2029-cu ildə ayaq basa bilər və iki onillik ərzində planetdə bir milyona qədər insan yaşaya bilər. Onun fikrincə, Qırmızı Planetdə Yer infrastrukturunu təkrarlayan bir şəhər tikilməlidir - elə bir şəhər ki, Yer kürəsindən yardım almadan özünü resurslarla təmin edə bilsin.
Alimlər Dayson sferasının inşası mümkünlüyünü hesablayıblar
Alimlər Dayson sferasının inşası mümkünlüyünü hesablayıblar
Günəşin ətrafında yerləşəcək və ulduzun enerjisini bəşəriyyətin ehtiyacları üçün toplayacaq hipotetik Dayson sferası bir gün reallığa çevrilə bilər. Bu gün belə bir layihə fantastik görünür. Lakin enerji heç vaxt artıq olmur - Yer sivilizasiyası artıq bu dərsi öyrənib və yeni enerji mənbələrinə çıxış axtarmağa davam edəcək.
Məlum olan ən qədim qalaktikada böyük miqdarda oksigen kəşf edilib
Məlum olan ən qədim qalaktikada böyük miqdarda oksigen kəşf edilib
Son illərin müşahidələri astronomları tez-tez çıxılmaz vəziyyətə salır və erkən kainatın təkamülü ilə bağlı anlayışların səhv olduğunu sübut edir. Böyük partlayışdan sonrakı ilk bir milyard il ərzində ulduzlar və qalaktikalar gözlənilmədən sürətlə inkişaf ediblər - bu isə mövcud kosmoloji modellərlə izah edilə bilmir.
Ay səthindən çəkilmiş gün batımı fotoları göndərilib
Ay səthindən çəkilmiş gün batımı fotoları göndərilib
Firefly Aerospace şirkətinə məxsus Blue Ghost Ay eniş modulu, tarixdə ilk dəfə olaraq Ayda günbatımının yüksək keyfiyyətli fotolarını Yerə göndərib.
Yerin fırlanmasından enerjinin əldə edilməsi mümkünlüyü yoxlanılıb
Yerin fırlanmasından enerjinin əldə edilməsi mümkünlüyü yoxlanılıb
ABŞ-dan olan üç fizik, Yer kürəsinin fırlanma enerjisindən istifadə edərək elektrik enerjisi əldə etməyi nəzərdə tutan bir nəzəriyyəni praktik olaraq yoxlamağı təklif ediblər. Onlar tərəfindən yaradılmış xüsusi qurğu, planetin maqnit sahəsi ilə qarşılıqlı təsirə girərək 18 mikrovolt elektrik enerjisi hasil edib.
Həftənin xəbərləri
