Alimlər aşkar edilməsi qəliz qara dəlikləri kəşf ediblər
Elm & Texnologiya
20.02.2025
Emil Nəcəfov
Astronomlar 2444 ədəd aktiv qara dəlik aşkar ediblər. Bu qara dəliklər cırtdan qalaktikaların mərkəzində gizlənirlər. Alimlərin fikrincə, onlardan 298-i aralıq kütləli qara dəliklərdir. Bu tip qara dəliklər ulduz kütləli qara dəliklərlə superkütləli qara dəliklər arasındakı itkin halqa hesab olunur. Bu, indiyə qədər kəşf edilən ən böyük aralıq kütləli qara dəlik namizədləri toplusudur. Bu aşkarlanma qara dəliklərin Günəşdən milyardlarla dəfə daha böyük kütləyə necə çatdıqlarını anlamağa kömək edəcək. İndiyə qədər astronomlar aralıq kütləli qara dəliklər üçün cəmi bir neçə onlarla namizəd aşkar etmişdilər və onlar olduqca çətin müşahidə olunan obyektlər hesab olunurdu.
Lakin Kitt-Pik Milli Rəsədxanasındakı teleskopda quraşdırılmış DESI cihazının köməyi ilə astronomlar bir anda təxminən 300 belə obyekti aşkar etməyi bacarıblar. Aralıq kütləli qara dəliklər ulduz kütləli qara dəliklərlə (kütləsi Günəşdən 100 dəfə çox olan) və superkütləli qara dəliklərlə (kütləsi minlərlə, milyonlarla və hətta milyardlarla dəfə çox olan) arasında yerləşən obyektlərdir. Hazırda alimlər hesab edirlər ki, bu qara dəliklər ulduz kütləli qara dəliklərin superkütləli qara dəliklərə çevrilmə prosesindəki "itkin halqa" ola bilər. Əslində astronomlar hələ də qara dəliklərin necə superkütləli hala gəldiyini dəqiq bilmirlər, baxmayaraq ki, bu mövzuda bir çox nəzəriyyə mövcuddur.
Cırtdan qalaktikalar:
Məhz aralıq kütləli qara dəliklər bu böyük sirri açmağa kömək edə və bütün kainatın əsas sirlərindən birini anlamaqda vacib rol oynaya bilər. Alimlər təxminən 115 000 ədəd cırtdan qalaktikanın məlumatlarını toplayaraq onlardan 2444-ündə aktiv qara dəliklər aşkar ediblər. Bu qara dəliklər ətrafdakı maddəni udur və bu proses zamanı çoxlu miqdarda enerji və işıq buraxırlar. Hesablamalara görə, 298 ədəd qara dəlik aralıq kütləyə malikdir və onların kütləsi Günəşin 100-dən 1000 mislinə qədər dəyişir.
İndi alimlər böyük qara dəliklərin və onların yerləşdikləri qalaktikaların təkamülünü anlamağa kömək edəcək yeni məlumatlara sahibdirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, aralıq kütləli qara dəlikləri aşkar etmək olduqca çətindir, çünki onlar böyük qalaktikaların mərkəzindəki superkütləli qara dəliklər qədər aktiv deyil. Qara dəliklər yalnız ətrafdakı maddəni aktiv şəkildə udduqda müşahidə edilə bilər. Əks halda, onlar görünməz qalır və aşkar olunması mümkün olmur.
Mənbə: Space.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər
Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər
Yeni inqilabi tədqiqat, son 25 il ərzində buzlaqların əriməsi ilə bağlı ilk qlobal və ardıcıl təsviri təqdim edir. Nəticələr göstərir ki, 2000-ci ildən bəri dünyadakı buzlaqlar öz həcmlərinin artıq 5%-ni itirib.
Ən uzaq məsafəli kosmik aparatlardan biri Günəş sisteminin sərhədini keçməyə hazırlaşır
Ən uzaq məsafəli kosmik aparatlardan biri Günəş sisteminin sərhədini keçməyə hazırlaşır
New Horizons (Yeni Üfüqlər) kosmik aparatı yaxın gələcəkdə tarixi bir hadisə həyata keçirməlidir. Bu, bizim ulduz sistemimizin ən uzaq bölgələrini daha yaxşı anlamağa kömək edəcək.
2032-ci ildə asteroidin Yer kürəsi ilə toqquşması ehtimalı bir qədər yüksəlib
2032-ci ildə asteroidin Yer kürəsi ilə toqquşması ehtimalı bir qədər yüksəlib
NASA alimlərinin yeni hesablamalarına görə, "şəhərlərin qatili" adlandırılan kosmik daşın Yerə çırpılma riski 3.1%-ə yüksəlib. Məlumata əsasən eni təxminən 54 metr olan bu asteroid 2024-cü ilin dekabrında aşkar edilib və 2024 YR4 adlandırılıb.
Fransadakı termonüvə reaktorunda plazmanın saxlanma müddəti üzrə yeni rekorda imza atılıb
Fransadakı termonüvə reaktorunda plazmanın saxlanma müddəti üzrə yeni rekorda imza atılıb
Fransız alimlər termonüvə reaktoru olan tokamak tipli qurğuda plazmanın saxlanılması üzrə Çinli həmkarlarının son nailiyyətini 25% üstələyiblər.
Çinlilər təbii almazdan daha möhkəm olan süni almaz hazırlayıblar
Çinlilər təbii almazdan daha möhkəm olan süni almaz hazırlayıblar
Ən möhkəm almazlar - lonsdeleitlər - təbii şəraitdə son dərəcə nadir rast gəlinir və əsasən meteoritlərin düşdüyü yerlərdə tapılır. Bu almazlar kubik deyil, heksaqonal kristal quruluşa malikdirlər.
Həftənin xəbərləri
