Google delfinlərlə ünsiyyət üçün DolphinGemma süni zəka modelini yaradıb (VİDEO)
Süni İntellekt
15.04.2025
Emil Nəcəfov
Delfinlər planetin ən ağıllı canlılarından biri hesab olunur. Onlar əməkdaşlıq edə bilir, bir-birlərinə yeni bacarıqları öyrədir və güzgüdə özlərini tanıya bilirlər. Onilliklərdir ki, alimlər delfinlərin ünsiyyət üçün istifadə etdikləri mürəkkəb fit və çıqqıltı səslərini anlamağa çalışırlar. Görünür, tədqiqatçılar bu sahədə böyük irəliləyişə yaxınlaşıblar - Google-un yeni açıq mənbəli süni zəka modeli və Pixel smartfonları bu məsələdə mühüm rol oynaya bilər. Generativ süni zəkanın tətbiq oluna biləcəyi yeni sahələr axtaran Google, Wild Dolphin Project (WDP) ilə əməkdaşlığa maraq göstərməyə başlayıb. Bu tədqiqat qrupu 1985-ci ildən bəri Atlantik ləkəli delfinlərinin davranışlarını və ictimai münasibətlərini öyrənir. WDP-nin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri delfinlərin çıxardıqları səslərin onların sosial qarşılıqlı əlaqəsinə necə təsir etdiyini təhlil etməkdir.
Delfinlərin “səsli ünsiyyət” strukturu və nümunələrini anlamaq, bu ünsiyyətin tam bir dil səviyyəsinə çatıb-çatmadığını müəyyənləşdirmək üçün vacibdir. “Biz bilmirik, heyvanların sözləri varmı” - deyə WDP-dən Denise Herzing bildirib. Onilliklər boyu toplanmış sualtı yazılar sayəsində tədqiqatçılar bəzi əsas hərəkətləri müəyyən səslərlə əlaqələndirə biliblər. Məsələn, onların müəyyən etmiş olduqları fit səsləri var ki, görünür, bunlar fərdi “adlar” kimi istifadə olunur və bu da iki fərqli delfinin uzaq məsafədən bir-birini tapmasına imkan verir. Delfinlər, həmçinin, münaqişə zamanı alimlərin “çığırtı” adlandırdıqları səslənmə nümunələrini davamlı olaraq çıxarırlar. WDP-nin əsas məqsədi - əgər doğrudan da mövcuddursa - delfin dilində “danışmaq”dır.
Bu məqsəd, insan tərəfindən analiz olunması çox zəhmətli olan, lakin Google-un sözlərinə görə generativ süni zəka üçün ideal olan böyük və dəqiq şəkildə etiketlənmiş bir məlumat bazasının yaradılmasına səbəb olub. Generativ süni zəka modeli DolphinGemma, Google tərəfindən hazırlanmış açıq süni zəka modelləri olan Gemma əsasında qurulub. Bu model Google-un hazırladığı SoundStream adlı audio texnologiyasından istifadə edir və Wild Dolphin Project tərəfindən toplanmış akustik arxivlə öyrədilib. Komanda ümid edir ki, DolphinGemma mürəkkəb ünsiyyət nümunələrini aşkar etməyə kömək edəcək və nəticədə ümumi bir lüğət yaratmaq mümkün olacaq. DolphinGemma insanlara yönəlmiş dil modelləri kimi işləyir: O, sorğunu qəbul edir və növbəti tokeni (məlumat hissəsini) proqnozlaşdırır.
Alimlər hesab edirlər ki, bu proqnozlaşdırılmış tokenlər elə səs ardıcıllıqları ola bilər ki, onları delfinlər anlaya bilsinlər. Google DolphinGemma modelini WDP-nin tədqiqat yanaşmasını nəzərə alaraq hazırlayıb. Alimlər sahə tədqiqatlarında Pixel smartfonlardan istifadə edirlər ki, bu da model üçün əlavə texniki tələblər yaradır. Süni zəka modellərini smartfon üzərində işə salmaq çətin vəzifədir, çünki bu cihazların resursları məhduddur. Model nə qədər böyük və funksional olarsa, bir o qədər çox operativ yaddaş və hesablama gücü tələb olunur. DolphinGemma təxminən 400 milyon parametr üzərində öyrədilib ki, bu da müasir süni zəka modelləri üçün çox kiçik sayılır - belə modellərdə parametrlər adətən on milyardlarla ölçülür.
Test zamanı DolphinGemma tərəfindən yaradılmış delfinabənzər fit səsini (solda), eləcə də çıqqıltı və vızıltıları (sağda) göstərən spektroqraf:
Son bir neçə il ərzində WDP komandası Corciya Texnologiya İnstitutunda hazırlanmış və Pixel 6 smartfonu əsasında qurulmuş CHAT (Cetacean Hearing Augmentation Telemetry) adlı cihazdan istifadə edir. Komanda CHAT-ı delfin səslərini yazmaq, dinləmək və sintez etmək üçün tətbiq edir. 2025-ci ilin yay tədqiqat mövsümü üçün Google WDP komandasının üzvlərinə Pixel 9 smartfonları təqdim edəcək. Bu, CHAT cihazına eyni anda həm dərin öyrənmə modellərini, həm də nümunə uyğunlaşdırma alqoritmlərini işə salmağa imkan verəcək.
Hazırkı mərhələdə alimlər DolphinGemma tərəfindən generasiya edilən səsləri birbaşa CHAT cihazına ötürməyi planlaşdırmırlar, yəni hər iki yanaşma paralel şəkildə istifadə olunacaq. Əlbəttə ki, DolphinGemma və yeni CHAT sisteminin insanlarla delfinlər arasında dərhal sərbəst ünsiyyət yaratması ehtimalı azdır, lakin müəyyən ümidlər var ki, zamanla sistem heç olmasa ilkin səviyyədə qarşılıqlı əlaqə yaratmağa imkan verəcək. Digər Gemma modelləri kimi, DolphinGemma da açıq mənbəli layihədir. Google bu modeli artıq bu yay ümumi istifadəyə təqdim edəcək. DolphinGemma Atlantik ləkəli delfinlərin səsləri üzərində öyrədilsə də, Google onun digər balinalar növləri üçün də uyğunlaşdırıla biləcəyini düşünür.
Mənbə: Arstechnica
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Android 12-nin dəstəyi rəsmi şəkildə dayandırılıb
Android 12-nin dəstəyi rəsmi şəkildə dayandırılıb
Android 12 və 12L əsaslı cihazların istifadəçiləri artıq Google tərəfindən təhlükəsizlik yeniləmələri almayacaqlar. Şirkət bu əməliyyat sistemləri versiyalarına dəstəyi 31 mart 2025-ci il tarixindən dayandırıb.
Google ucuz smartfonları Android 15 dəstəyindən məhrum edib
Google ucuz smartfonları Android 15 dəstəyindən məhrum edib
Google Android 15 əməliyyat sistemindən istifadə üçün sertifikatlaşdırma əldə etmək istəyən cihazlara yeni tələbləri açıqlayıb. Bu dəyişikliklər həm aparat, həm də proqram təminatı səviyyəsində yenilikləri əhatə edir.
Apple süni zəkası üçün istifadəçi məlumatlarını analiz edəcək
Apple süni zəkası üçün istifadəçi məlumatlarını analiz edəcək
Apple süni zəka platformasını təkmilləşdirmək məqsədilə istifadəçilərin cihazlarındakı məlumatları analiz etməyə başlamağı planlaşdırır. Qeyd olunur ki, bu addım həm istifadəçi məlumatlarının qorunmasına, həm də şirkətin süni zəka sahəsində rəqiblərinə çatmasına xidmət edir.
OpenAI GPT-4.1 süni zəka modelini təqdim edib
OpenAI GPT-4.1 süni zəka modelini təqdim edib
OpenAI rəsmi olaraq yeni süni zəka modeli GPT-4.1-i təqdim edib. Bu model ötən il istifadəyə verilmiş multimodal GPT-4o modelinin davamçısıdır.
Süni zəka əsaslı tətbiqlərin tərtibatçıları keçən il 8.2 milyard dollar investisiya əldə ediblər
Süni zəka əsaslı tətbiqlərin tərtibatçıları keçən il 8.2 milyard dollar investisiya əldə ediblər
Böyük dil modelləri (LLM) əsasında tətbiqi həllər hazırlayan bir neçə süni zəka startapı satış həcmlərini sürətlə artırır və qabaqcıl texnologiyaların kommersiya baxımından mənimsənilməsi uğrunda yeni bir yarışa start verirlər.
Həftənin xəbərləri
