Qaranlıq materiyanın ömür müddəti təyin edilib
Elm & Texnologiya
05.03.2025
Emil Nəcəfov
Yapon alimlər komandası qaranlıq materiya axtarışlarında irəliləyiş əldə edib. Yeni spektroqrafiya texnologiyası və Magellan teleskopları vasitəsilə cəmi 4 saatlıq müşahidə mühüm nəticələr verib. İnfraqırmızı diapazonda aparılmış dəqiq ölçmələr qaranlıq materiyanın ömrü ilə bağlı indiyə qədərki ən dəqiq məhdudiyyətləri müəyyən etməyə imkan verib. Bu kəşf spektroqrafik texnologiyanın əhəmiyyətini bir daha vurğulayır və qaranlıq materiya axtarışlarını daha az öyrənilmiş spektr sahələrinə genişləndirir. Son 100 ildə kosmoloqlar astronomik məlumatlarda açıq bir ziddiyyətlə üzləşiblər.
Məsələn, qalaktikaların fırlanma sürəti onların görünən kütləsindən daha böyük bir kütləyə malik olduğunu göstərir. Fiziklər bu çatışmayan kütləyə qaranlıq materiya adını veriblər. Lakin onu aşkar etmək son dərəcə çətindir, çünki nə onu görə bilirik, nə də əslində konkret olaraq nə axtardığımızı tam bilirik. Buna baxmayaraq, alimlər qaranlıq materiyanın mümkün xüsusiyyətlərini məhdudlaşdırmaq üçün kompüter modelləri və müasir teleskoplardan istifadə etməyə başlayıblar. Tokio Metropolitan Universitetinin astrofiziklər qrupu ən müasir spektroskopiya metodundan istifadə edərək iki cırtdan qalaktikadan gələn işığı müşahidə edib. Bu qalaktikalar Şir və Tukana bürclərində yerləşir.
Alimlər bu müşahidələri aparmaq üçün Çilidə yerləşən Magellan teleskoplarından birini istifadə ediblər və xüsusilə infraqırmızı spektrə diqqət yetiriblər. Alimlər qaranlıq materiyanın əsas namizədi kimi aksion (fizikada atom nüvələrini parçalanmaqdan qoruyub saxlayan güclü qarşılıqlı təsiri modelləşdirərkən istifadə olunan hipotetik hissəcik) tərz hissəcikləri nəzərdən keçiriblər və onların parçalanmasını və kortəbii foton şüalanmasını araşdırıblar. Aparıcı nəzəri modellər göstərir ki, bu hissəciklərin izlərini infraqırmızı spektrin yaxın diapazonunda axtarmaq daha məqsədəuyğundur.
Lakin bu spektr diapazonunda çoxlu kənar siqnallar mövcuddur, buna görə də onları süzmək üçün alimlər müşahidələrin ən yeni məlumatlarını bir neçə hesablama modeli ilə birləşdirmək məcburiyyətində qalıblar. Yapon tədqiqatçılar yeni bir analiz metodu təklif ediblər. Bu metod fon radiasiyasının adətən geniş dalğa uzunluqlarını əhatə etməsinə əsaslanır. Lakin müəyyən parçalanma proseslərindən gələn işıq daha dar spektrə sıxlaşır. Bu fərq parçalanma hadisələrinin daha aydın müşahidə edilməsinə imkan yaradır.
Nəticədə alimlər infraqırmızı diapazonda aşkar etdikləri bütün işığı yüksək statistik dəqiqliklə nəzərə ala bildilər. Onlar aksion tərz hissəciklərin parçalanmasına dair heç bir iz tapmadılar, lakin bu nəticədən istifadə edərək bu hissəciklərin parçalanma hadisələrinin maksimal tezliyini və ya onların minimal ömür müddətini müəyyən etdilər. Yeni müəyyən edilən minimal ömür həddi 10 üstü 25-26 saniyədir, yəni kainatın yaşından 10-100 milyon dəfə böyükdür. Bu isə bu günə qədər qaranlıq materiya hissəciklərinin ömrü ilə bağlı ən sərt məhdudiyyət hesab olunur.
Mənbə: Phys.org
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Astronomlar kosmosda qəribə dairəvi obyektləri kəşf ediblər
Astronomlar kosmosda qəribə dairəvi obyektləri kəşf ediblər
Radioastronomlar adi gözlə görünməsi mümkün olmayan obyektləri müşahidə edə bilirlər, çünki radioteleskoplar işıq deyil, radiodalğaları qeydə alırlar. Bu texnologiyadan istifadə edərək ASKAP radioteleskopu kosmosda çoxlu qəribə dairəvi obyektlər aşkar edib.
Kainatda suyun nə zaman formalaşdığı təxmin edilib
Kainatda suyun nə zaman formalaşdığı təxmin edilib
Kainat hələ də bir çox sirrləri özündə saxlayır, bunlardan biri də qaranlıq materiyanın təbiətidir. Eyni zamanda alimlər suyun kosmosda nə zaman əmələ gəldiyini dəqiq anlamağa çalışırlar.
Saturnun peyki Enselad səthaltı okeana sahib olmaya bilər
Saturnun peyki Enselad səthaltı okeana sahib olmaya bilər
Saturnun ən məşhur peyklərindən biri olan Enseladın səthi qalın buz təbəqəsi ilə örtülüb. Alimlər bu buz qatının altında maye halında səthaltı okeanın mövcud ola biləcəyini düşünürlər. Bu nəzəriyyəyə ilk işarə 2005-ci ildə peyk səthindəki çatlardan çıxan su buxarı geyzerlərinin kəşfi olub.
Gen terapiyası uşaqlarda görmə qabiliyyətini bərpa edib
Gen terapiyası uşaqlarda görmə qabiliyyətini bərpa edib
Alimlər görmə qabiliyyətinin itirilməsinə səbəb olan irsi xəstəliklərdən əziyyət çəkən 11 uşağın iştirak etmiş olduğu klinik araşdırmanın nəticələrini təqdim ediblər.
Marsdakı bioloji həyat insan mədəsindəki bioloji həyata bənzəyə bilər
Marsdakı bioloji həyat insan mədəsindəki bioloji həyata bənzəyə bilər
Əgər başqa planetlərdə, o cümlədən Marsda həyat mövcuddursa, o, ekstremal şəraitə uyğunlaşma qabiliyyətinə malik olmalıdır. İspaniyanın San Xorxe Universitetindən Maria Rosa Pino Otin-in fikrincə, bunun necə görünə biləcəyini təsəvvür etmək üçün insan mədəsinin daxilinə nəzər salmaq kifayətdir.
Həftənin xəbərləri
